Trong tuyển tập “Cây cỏ Việt Nam” – tập I, tác giả có ghi chép: Cây chua ngút thuộc họ Xay (Myrsinaceae), tên khoa học là Embelia ribes Burm. f., trong dân gian còn được gọi với nhiều tên khác như rè ngút, thùn mũn, phí tử v.v…
>> Tham Khảo: Những cây thuốc trị bệnh gan hiệu quả
>> Đọc thêm: Cỏ Nhọ Nồi Trị Bệnh
Cây Chua ngút là cây bụi thân gỗ, mọc trườn hoặc leo cao, toàn cây có lông mịn hơi trắng. Thân màu nâu đỏ hay nâu sẫm, hơi có khía dọc. Lá mọc so le, hình bầu dục, mặt dưới nhạt và có nhiều gân lá. Hoa nhỏ, màu vàng lục, mọc nhiều thành chùm kép ở ngọn. Quả hạch hình cầu, màu đỏ sẫm, lẫn những điểm màu lơ, dài và rộng khoảng 2,5mm, vỏ quả thường nhăn nheo.
Trên thế giới, Cây Chua ngút được tìm thấy khá phổ biến ở vùng Ấn Độ từ giữa vùng núi Himalaya trở xuống, Malaysia, Indonesia. Cây mọc hoang phổ biến ở những nơi có nhiều ánh sáng, ven rừng hoặc trên đồi ở khắp cao độ của nước ta. Người dân thường thu hái quả vào mùa thu khi quả chín, hái về xát vỏ, phơi khô lấy hạt, khi dùng tán nhỏ. Rễ lấy về rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô. Lá chua ngút có vị chua dịu, dùng tươi làm rau nấu canh ăn.
Xem thêm thuốc giải độc mát gan trị mụn
Thành phần chính của cây chua ngút là em belin. Nó cũng chứa một số loại tinh dầu dễ bay hơi, một số loại dầu, tanin, nhựa, các axit béo ổn định và alcaloid như christembine. Trong lá có caroten và vitamin C.
Trong Đông y tác dụng cây chua ngút bổ huyết bởi vì thân cây chua ngút có vị ngọt, tính mát . Cao lỏng của quả có tác dụng kháng khuẩn Staphylococcus aureus và E.coli; cao này cũng có tác dụng co bóp tử cung, có tác dụng trên chức năng nội tiết sinh dục và khả năng sinh sản. Vỏ rễ chua ngút vị chát, làm săn se, giúp tống hơi, nhuận tràng. Quả phơi khô tán thành bột hoặc nước quả tươi được sử dụng như một phương pháp giải nhiệt, lợi tiểu và nhuận tràng. Quả sấy khô rất hữu ích trong việc điều trị giun đường ruột.
Nhìn chung, chua ngút được sử dụng trong điều trị ký sinh trùng đường ruột và giun, rối loạn tiêu hóa, nhiễm nấm da, đầy hơi, táo bón, khó tiêu
Với vị ngọt, mát, giúp thanh nhiệt, chua ngút còn được dùng phối hợp trong việc điều trị nóng gan, thanh can nhiệt, thanh huyết nhiệt, giúp giảm rối loạn tiêu hóa trong bệnh gan.
Chua ngút có nhiều công dụng khác nhau, vì thế việc sử dụng, phối hợp chua ngút với các vị thuốc khác một cách phù hợp sẽ giúp hỗ trợ tăng cường tác dụng chính mà chúng ta muốn hướng tới. Ví dụ khi phối hợp Chua ngút với Diệp hạ châu giúp khu trú tác dụng của Diệp hạ châu, tăng cường hiệu quả tác dụng trên gan. Người ta ứng dụng tính chất này phối hợp Diệp hạ châu, Chua ngút và một số dược liệu khác để bào chế các loại thuốc bổ gan.
Dược sĩ: Thu Hiền
